Muzykę i pieśni Kujaw poznałam dzięki wydawnictwu płytowemu Instytutu Sztuki PAN „Melodie ziemi kujawskiej” i właściwie do tej pory wykonania mistrzów i mistrzyń z tego albumu są wzorcem z Sevres stylu kujawskiego. Na początku zupełnie niezrozumiałego, a jednak bardzo pociągającego. I niewątpliwie pięknego.

Dla mnie był to początek poznawania repertuaru z pobliskiego mi regionu (mieszkam w Toruniu), którego finał jest taki, że mam wielką przyjemność wspólnie śpiewać dawne melodie z grupą Środa Kujawska. W 2024 roku realizuję stypendium KPO, podczas którego na nowo i z nowych źródeł przyglądam się, co na Kujawach piszczy. 

Dużym wyzwaniem było zorientowanie się w przepastnym archiwum Muzeum Etnograficznego w Toruniu, który ma ponad 1200 nagrań. Nagrania te były dokonywane w latach 50., 60. i 70. przez Roderyka Langego, Krystynę Pospiech-Tubaję i Ewa Arszyńską. Przesłuchując i spisując nagrania jednocześnie uczyłam się je śpiewać. W ramach tej pracy  powstał również zbiór ponad 150 tekstów kujawskich pieśni i przyśpiewek na różne okazje, które są dostępne na https://www.posag.info/piesni-i-przyspiewki-z-archiwum-met/.

Rozpoznanie repertuaru z tych i innych zbiorów oraz kontakt ze współczesnymi wykonaniami dało wgląd nie tylko w różnorodność repertuaru i wykonawstwa, ale też zmian, które następowały na przestrzeni dekad. 

Poniżej prezentuję listę najważniejszych źródeł związanych z muzyka Kujawską. Zachęcam do korzystania, słuchania, śpiewania i poznawania kultury Kujaw.

✽

Publikacje muzyczne:
– Polska pieśń i muzyka Ludowa. Kujawy, Barbara Krzyżaniak, Aleksander Pawlak, Jarosław Lisakowski, wyd. Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków, 1974 [płyta winylowa dołączona do publikacji]
– Muzyka źródeł, vol. 20, Kujawy, wyd. Polskie Radio, 2001
– Źródła Muzyki Chopina (utwory z różnych regionów, w tym z Kujaw), wyd. Polskie Radio, 2013
– Melodie ziemi kujawskiej, wyd. Instytut Sztuki PAN, 2010, 2015 r.
– Muzyka ludowa z Kujaw i Pałuk, wyd. Muzeum Etnograficzne w Toruniu, 2012, 2015
posłuchaj: https://etnofon.pl/plyta/melodie-ziemi-kujawskiej/
– Gdyby Kolberg miał fonograf… (utwory z różnych regionów, w tym z Kujaw), wyd. Instytut Sztuki PAN, 2014, 2016

Publikacje:
– Pieśni i tańce kujawskie, Urszula Brzozowska, przedsłowie Adolf Chybiński, wyd. Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1950 [melodie kujawskie w nutach]
– Piosenki z Kujaw, Marian Sobieski, Kraków, 1955 [pieśni]
– Kujawy, cz. I. Dzieła wszystkie, t.3.,Oskar Kolberg,  Wrocław – Poznań, 1962 [plik do pobrania: http://oskarkolberg.pl/pl-pl/Page/126]
– Kujawy, cz. II. Dzieła wszystkie, t.4.,Oskar Kolberg,  Wrocław – Poznań, 1962 [plik do pobrania: http://www.oskarkolberg.pl/pl-PL/Page/127]
– Literatura Ludowa, Kujawy, rok VII, nr 2–3, 4, wyd. Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Warszawa 1963
– Pieśni Ludowe z Kujaw, Pałuk i Kaszub, Paweł Billert, wstęp Anna Jachnina, wyd. Polskie WYdawnictwo Muzyczne, 1972 [pieśni]
– Polska pieśń i muzyka Ludowa. Kujawy, Barbara Krzyżaniak, Aleksander Pawlak, Jarosław Lisakowski, wyd. Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków, 1974 [kompendium wiedzy i zapisów tekstów oraz melodii w nutach, dodatkiem jest płyta winylowa]
– Folklor Kujaw, Roderyk Lange, Aleksander Pawlak, Barbara Krzyżaniak, wyd. Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Kultury, Warszawa, 1979
– Folklor muzyczny Kujaw, Aleksander Pawlak, wyd. Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków, 1981 

Archiwa:
– Instytut Sztuki PAN
– Muzeum Etnograficznego w Toruniu
– Polskie Radio
– Radio PiK

Dostępne w internecie:
– www.folklorkujawski.pl – Kujawskie Kapele Ludowe – artyści i ich twórczość, realizacja: Akademia Muzyczna w Bydgoszczy, Pracownia kultury muzycznej Pomorza i Kujaw i folklorystyki
– www.archiwum.radiopik.pl – Archiwum Dokumentów Fonicznych Polskiego Radia Pomorza i Kujaw
– posag.info – śpiewniki Środy Kujawskiej, ralizacja Katarzyna Rosik (w ramach stypendium KPO)
https://www.posag.info/sroda-kujawska-spiewniczek-wiosna-2024/
https://www.posag.info/przyspiewki-kujawskie-wybor-spiewniczek/
https://www.posag.info/sroda-kujawska-w-ciechocinku-spiewniczek-vi-2024/
– posag.info – ponad 150 pieśni spisanych z nagrań z archiwum Muzeum Etnograficznego w Toruniu, realizacja Katarzyna Rosik (w ramach stypendium KPO)
https://www.posag.info/piesni-i-przyspiewki-z-archiwum-met/
– wywiad o zasobach zbiorów Muzeum Etnograficznego w Toruniu:
https://muzykatradycyjna.pl/do-czytania/muzyczne-zbiory-muzeum-etnograficznego-w-toruniu/ 

✽

Artykuł powstał w związku z realizacją projektu stypendialnego pt. „Środa Kujawska”, finansowanego ze środków Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności w ramach Programu wspierania działalności podmiotów sektora kultury i przemysłów kreatywnych na rzecz stymulowania ich rozwoju (A2.5.1).