Środa Kujawska to miejsce w czasie i przestrzeni, w którym spotykają się miłośnicy wspólnego śpiewu i tradycji muzycznych. Grupa działa przy Domu Kultury Bydgoskie Przedmieście w Toruniu pod kierownictwem mym – Katarzyny Rosik. 

Zaczęło się to tak, że bardzo potrzebowałam śpiewać. Jako że kocham muzykę tradycyjną, to zaczęłam z wielkim stresem i obawami prowadzić warsztaty śpiewu. Najpierw były to pieśni z kajockie z pogranicza radomsko-opoczyńskiego, które poznawałam w spotkaniach z tamtejszymi mistrzyniami i mistrzami. Jednak bardzo chciałam praktykować repertuar kujawski, które parę lat wcześniej uczyłam się pod wodzą Ewy Grochowskiej. Są to zaiste piękne pieśni.

I tak najpierw ośmieliłam się poprowadzić warsztaty z pieśniami kujawskimi a za chwilę okazało się, że jesteśmy zgraną paczką i stworzyliśmy zespół. Spotykaliśmy się w środy, więc teraz udajemy, że istnieje taka miejscowość, w której pieśni kujawskie są wciąż żywe, a imię jej Środa Kujawska. Działki w tej okolicy są bardzo pożądane.

Podczas środowych spotkań poznajemy dawne pieśni, kulturę muzyczną, zwyczaje i konteksty związane z obrzędowością i codziennością życia wsi, które często są częścią historii naszych rodziców, babć i dziadków, a przez to i naszą. Czerpiemy radość z obcowania z przepięknymi melodiami kujawskimi, ale również ze wspólnego śpiewania. 

Pieśni kujawskie współcześnie są rzadko wykonywane – ich archaiczne wariantach nie przechowały się w regionie. Dlatego repertuar poznajemy poprzez nagrania archiwalne Instytutu Sztuki PAN, Muzeum Etnograficznego im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu, Polskiego Radia i Radia PiK. 

Poza pracą z archiwaliami braliśmy udział w warsztatach z Ewą Grochowską, Justyną Piernik, które specjalizują się w pieśniach kujawskie, oraz z Olgą Kozieł, która świetnie prowadzi warsztaty w emisji głosu w oparciu o tradycyjny repertuar.

Jak zespół Środa Kujawska debiutowaliśmy w czerwcu 2024 roku podczas 51. Festiwalu Folkloru Kujaw w Ciechocinku i zdobyliśmy nagrodę specjalną Dyrektora Festiwalu Folkloru Kujaw Michała Gajewskiego. Nasze wystąpienie było pewną zagwozdką dla jury, bo śpiewaliśmy w starych manierach (przynajmniej o to się staraliśmy), nie słyszanych już w bezpośrednim przekazie. Ponadto nie mieliśmy strojów, co wywołało pewne oburzenie i przez co nie ma naszych zdjęć w sieci.

Jesienią pochwaliliśmy się naszym repertuarem podczas Festiwalu Czango w Toruniu. Zdjęć też z tego wydarzenia nie mamy świetnych, ale bardzo to było ważne wydarzenie, bo publiczność była bardzo życzliwa i poczuliśmy radość śpiewania, którą trudniej uzyskać podczas konkursu. Ponadto okazało się, że niektóry z grupy są pierwszy raz na potańcówce z muzyką tradycyjną, więc nie omieszkałam by zatańczyć z ludźmi z mojej ekipy. Towarzyszyła temu refleksja, że uczę śpiewać przyśpiewki do kujawiaków, ale nie muzyki i tańca. Ale wszystko w swoim czasie.

Przez całą jesień intensywnie pracowaliśmy nad pieśniami miłosnymi, weselnymi i przyśpiewkami. Owoce tej pracy zaprezentowaliśmy podczas koncertu w gościnnym Domu Kultury Bydgoskie Przedmieście 7 grudnia podczas koncertu „Zaloty na Przedmieściu”. To ponad godzinny program, podczas którego poza Środą Kujawską wystąpiliśmy też z Kapelą Marcina Lorenca. 

Koncert został przygotowany w konwencji wesela, gdzie stół stanowił centralną część w przestrzeni, wokół której zgromadzeni byli słuchacze i członkowie zespołów. Uczestnicy koncertu mieli okazję czynnie wziąć udział w wydarzeniu poprzez wspólne śpiewanie wybranych pieśni (przygotowane były teksty) oraz taniec. Po koncercie, jak na porządnym weselu, można było się posilić ciastem drożdżowym, przy którym stworzył się kuluar z rozmowami rozmaitymi, w tym dotyczące naszego koncertu.

Zdjęcia i film Adama Antoniuka:
posag.info/koncert-zaloty-na-przedmiesciu-7-xii-2024-film-i-foto/

Zdjęcia Roberta Jurewicza:
posag.info/koncert-zaloty-na-przedmiesciu-7-xii-2024-fot-r-jurewicz/

✽

Skład zespołu Środa Kujawska
Katarzyna Bukowska
Filip Bukowski
Damian Dekowski
Marta Domachowska
Natalia Kucharska
Jarosław Martyna
Katarzyna Ostrowska
Marta Rogalska
Katarzyna Rosik – kierowniczka
Marlena Szubert-Najder

Kapela Marcina Lorenca (wciąż szukamy lepszej nazwy)
Marcin Lorenc – skrzypce
Katarzyna Rosik – baraban, śpiew
Marat Domachowska – basy, śpiew

✽

Artykuł powstał w związku z realizacją projektu stypendialnego pt. „Środa Kujawska”, finansowanego ze środków Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności w ramach Programu wspierania działalności podmiotów sektora kultury i przemysłów kreatywnych na rzecz stymulowania ich rozwoju (A2.5.1).